ΤΑ ΠΡΟΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΑ ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ

Ενόψει  των εορτασμών, για τα 200 χρόνια της ελληνικής  επανάστασης, πού  όπως  φαίνεται  θα γιορταστεί διαδικτυακά, θα προσπαθήσω με στοιχεία να τεκμηριώσω την πρωτοκαθεδρία της επαρχίας  Καλαβρύτων, μεταξύ  ίσων, (Καλαβρυτινών, Μανιατών, Αρκάδων)  τις παραμονές  έναρξης του αγώνα :

α. Τη δεκαετία 1810-1820 το Βιλαέτι Καλαβρύτων ήταν  το μεγαλύτερο  και πλουσιότερο του Μόριά.  Σ' αυτό υπείγοντο 106 οικισμοί με  συνολικό  πληθυσμό  40.000 χριστιανών  κατοίκων (το 10% της Πελοποννήσου) και  ελάχιστο αριθμό  μωαμεθανών, (περίπου 400 που  κατοικούσαν κυρίως στα Καλάβρυτα).   Μάλιστα υπήρχαν οικισμοί- περιοχές χωρίς  Τούρκους, π.χ. η Ζαρούχλα, που  Γάλλοι περιηγητές  αναφέρουν, ότι το 1806  είχε  1200 κατοίκους, όλους χριστιανικούς.  Το Βιλαέτι Καλαβρύτων ήταν  πολύ  σημαντικό  για τους κατακτητές,  γιατί κατέβαλε 10πλάσιο χαράτσι από την  περιοχή  του Πύργου, διπλάσιο  του Αιγίου και τριπλάσιο των Πατρών.

β. Σύμφωνα  με τον καθηγητή  Ευαγγελίδη :  "Η παιδεία επί  τουρκοκρατίας."   Τας παραμονάς  της επανάστασης λειτουργούσαν εις Πελοπόννησο 50 οργανωμένα    σχολεία  και  εξ  αυτών τα  10   στην  επαρχία μας.  ( Καλάβρυτα  από το  1760,   Σοπωτό,  που το 1821  φοιτούσε ο Ρηγόπουλος  από του Φίλια   γραμματικός του Πάνου Κολοκοτρώνη,  του Σπηλαίου που φοίτησαν δύο πατριάρχες   Ιεροσολύμων  και  ένας  επίσκοπος Ρουμανίας, της Κέρτεζης,  του Μάζη,  των Σουδενών,   της  Στρέζοβας, της Κερνίτσης,  της Κερπινής  και  της Αγίας Βαρβάρας  στα Κλουκινοχώρια).

γ.  Μεγάλη συμβολή στην ανάπτυξη  της σκλαβωμένης επαρχίας  είχαν τα 7  μοναστήρια της περιοχής.   Κατά  την περίοδο  των Ορλωφικών,  (1770),  το Μέγα Σπήλαιο διέγνωσε την επιπόλαια ενέργεια των Ρώσων και  προστάτευσε τους Τούρκους των Καλαβρύτων  από σφαγή,  μάλιστα  φυγάδευσε 200 άτομα  στο μοναστήρι και από  εκεί, με συνοδεία  καλόγηρων, τους πέρασε  στη Ρούμελη.   Η σοφή  αυτή  ενέργεια του Σπηλαίου, ωφέλησε  τα Καλάβρυτα, τα δε μοναστήρια απογειώθηκαν. Ήταν τόσο  μεγάλη  η περιουσία  του Σπηλαίου, την παραμονή της επανάστασης,  που ο λαός έλεγε : < Φτάνει να θρέψει όλο το Μοριά. >  Οι φιλικοί γνώριζαν τη δύναμη  των μοναστηριών και αυτό επηρέασε την απόφασή τους.  Αξίζει να μνημονεύσουμε ότι στον ξεσηκωμό του γένους  το Μέγα σπήλαιο συμμετείχε με  μικρό  στρατιωτικό άγημα καλόγηρων , το οποίο  έφτασε μέχρι  την Κόρινθο. Επίσης το πρώτο οργανωμένο στρατιωτικό νοσοκομείο,  τα   πρώτα χρόνια της επανάστασης,   λειτουργούσε στο μοναστήρι και  δεχόταν τραυματίες ακόμη και από την πολιορκία της Πάτρας.

δ. Στα Καλάβρυτα δεν υπήρχαν  οργανωμένες τουρκικές δυνάμεις, ούτε αξιόλογα κάστρα ή πύργοι για άμυνα διαρκείας. Η πλησιέστερη τουρκική  δύναμη ήταν στο Αντίρριο με κύρια ευθύνη την Πάτρα. Οι χριστιανοί κάτοικοι της περιοχής ήταν φιλήσυχοι. Ένας μικρός αριθμός χριστιανών εκτελούσε καθήκοντα ενόπλου χωροφύλακα, με σκοπό κυρίως τη συλλογή των πολλών φόρων.  Άλλοστε είναι γνωστή η ιστορία αγάπης των παιδιών, (Αισέ-Παναγιώτης)  των δυο σημαντικότερων οικογενειών, (Φωτήλα-Ιμπραήμ Αρναούτογλου),  στα Καλάβρυτα, λίγο πριν την επανάσταση...........

ε. Μετά τα Ορλωφικά στην Πελοπόννησο υπήρξε  εννιάχρονη  Αλβανοκρατία,  (σκλαβιά στη σκλαβιά. ) <Η ακράτητος   μανία  χιλιάδων  εισβολέων   ξέσπασε  επί  εμψύχων  και αψύχων,  όλος  ο  Μοριάς   επληρώθη  νεκρών  και  συντριμμάτων,  ελαφυραγωγούντο  τα χωριά,  εξεριζόνοντο  τα  δένδρα,  ανεσκάπτοντο  οι αγροί,  οι άνθρωποι  έντρομοι  έτρεχαν  να σωθούν  στα  απάτητα βουνά  ή  έπαιρναν  το δρόμο της ξενιτιάς.> ( Απόσπασμα από το β. του καθηγητή Σακελαρίου.) Η Χαλανδρίτσα που  αριθμούσε 5.000 κατοίκους και ήταν έδρα επισκοπής, τας παραμονάς της  επανάστασης,  ήτο ένα ασήμαντο χωριουδάκι με 50 κατοίκους και έναν ιερέα. Τόσο μεγάλο κακό έγινε σ "αυτή την περιοχή και σε πολλούς  άλλους οικισμούς, Τα  Καλάβρυτα, με τη βοήθεια των μοναστηριών και των απάτητων βουνών,  βγήκαν  πληθυσμιακά κερδισμένα  από  αυτόν το φοβερό όλεθρο. Αναπτύχθηκαν  δυσπρόσιτοι οικισμοί στο Χελμό και τον Ερύμανθο,  που ευνόησαν την κλεφτουριά, οικογένειες  από πεδινές περιοχές  εγκαταστάθηκαν στην  επαρχία μας.  Ο Χελμός όπως και τώρα  ήταν ο μεγάλος  πρωταγωνιστής-σηματωρός της αδούλωτης Καλαβρυτινής ψυχής.

στ.  Μεγάλη  συμβολή στην ενίσχυση του  φρονήματος και στη διατήρηση της  ζωτικότητας του πληθυσμού στο  βιλαέτι Καλαβρύτων έπαιξαν και οι φυσικοί-πνευματικοί  αρχηγοί οι οποίοι  μαζί με τους Μανιάτες και τους Αρκάδες  είχαν ένα προβάδισμα  στα τεκτενόμενα της  Πελοποννήσου. Αναφέρουμε ενδεικτικά  τον αρχηγό της κλεφτουριάς Αθανάσιο Πετιμεζά  που  μαζί με το Ζαχαριά  και τον Κολοκοτρώνη  ήταν ο φόβος  και ο τρόμος των αλβανοσφαγέων.   Κατά την περίοδο αυτή, οι Πετιμεζαίοι προσέφεραν θυσία στην πατρίδα  20 νοματαίους.  Ο Τερζέτης στα απομνημονεύματα του Θ. Κολοκοτρώνη αναγράφει: Μετά  τη δολοφονία  του Ζαχαριά  εκδόθηκε σουλτανικό φιρμάνι  επικήρυξης των  άλλων δύο  κλεφτών   #  Η ημάς τους δύο, Πετιμεζά και  εμέ  ή  τα  κεφάλια των  κοτζαμπάσηδων  #        

ζ. Τύχη  αγαθή για την επαρχία  μας, την εξεταζόμενη προεπαναστική περίοδο,  ενθρονίζεται δεσπότης  Πατρών ο Π.Π Γερμανός. Ο Γερμανός  ήταν η  μεγαλύτερη  προεπαναστατική  προσωπικότητα  του  Μοριά,  μορφωμένος,  γλωσσομαθής  με  διεθνές  κύρος  αναγνωρισμένο  από τους Τούρκους και  τους  προξένους των ευρωπαϊκών  χωρών της Πάτρας.   Μάλιστα  όταν  επανάκαμψε στην  Πάτρα,  μετά  από  τριετή  θητεία  στο  Πατριαρχείο,  ως μέλος  της  ιεράς συνόδου, τις παραμονές τις επανάστασης, έτυχε μεγαλειώδους υποδοχής από τούρκους επισήμους,  προξένους,  προεστούς  και πλήθος  λαού.  ( Τουρκικά αγήματα-άμαξες-λευκά άλογα-πομπή από το λιμάνι στο δεσποτικό). Αυτός ο άνθρωπος ,που ήταν άτυπος αρχηγός της φιλικής εταιρείας στο Μοριά, βρέθηκε στο προσκήνιο των Καλαβρυτινών γεγονότων, με εντολή της εταιρείας.

η. Το τελευταίο εξ ίσου σημαντικό γεγονός για τα Καλάβρυτα, την εξεταζόμενη περίοδο,  είναι και ο διορισμός  του γιού του Αλή Πασά  ως  γενικού  διοικητού Μοριά. Ο Βελής για τους δικούς του λόγους υπήρξε φιλέλληνας, ενώ σαν χαρακτήρας ήταν πράος μειλίχιος και μετριοπαθής.   Εφάρμοσε  τέτοια πολιτική που διαίρεσε στα  δύο τους τούρκους της Πελοποννήσου  και τους  έφθασε στα  πρόθυρα του εμφυλίου.  Οι Έλληνες,  είδαν μίαν  άσπρη   ημέρα,  την  πενταετία,  περί  το 1810,  που  άσκησε τα καθήκοντά  του. Δεξί  του  χέρι  στη  διοίκηση, είχε  το  Σωτηριάδη  Λόντο ο οποίος ουσιαστικά  κυβερνούσε στην περιοχή μας.   Την περίοδο αυτή επέστρεψαν από την εξορία οι Πετιμεζαίοι, αποκαταστάθηκαν οι Ζαιμαίοι και αναδείχθηκε μεγάλος αριθμός οικογενειών, που στην επανάσταση,  προσέφερε σημαντικούς  οπλαρχηγούς.

Στην επαρχία  μας  κτίζονται  εκκλησίες,  σχολεία, αναπτύσσεται το εμπόριο  ενώ  όλο και περισσότεροι επιλέγονται και μιμούνται στη φιλική  εταιρεία. Η αστικοποίηση   της  Πάτρας  ευνόησε  το εμπόριο, οι συναλλαγές  ήθελαν γράμματα,  έτσι έχουμε ξαφνικό ενδιαφέρον για την παιδεία.  Πλουτίζοντες Καλαβρυτινοί έμποροι ευεργετούν την πατρώα γη,  ιδρύοντας  και  συντηρώντας σχολεία.  Οι   απόφοιτοι αυτών των σχολείων είναι οι βαθμοφόροι  των πρώτων  στρατιωτικών ομάδων που οργανώνονται στα χωριά.

Με την αξιοποίηση των παραπάνω παραγόντων, στα    Καλάβρυτα  έτυχε ο κλήρος  να  κόψουν  πρώτα τις  αλυσίδες  ενός  μακροχρόνιου  τουρκικού ζυγού, το Μάρτη του 1821  και να  μείνουν στην ιστορία   ως   πρώτη  ελεύθερη  πόλη  του  υπόδουλου  έθνους.   Η δε  Αγία  Λαύρα  να  αποτελεί  το σύμβολο  της  επανάστασης  του  1821.

Ευλαβείς  προσκυνητές σήμερα, 200 χρόνια μετά τα την απελευθέρωση, απολαμβάνοντας  απλόχερα  το αγαθό της ελευθερίας,   κλίνουμε  νοερά   το  γόνυ  στους  αφανείς τάφους  των   ηρώων   και  μαρτύρων  της  επανάστασης του  1821,  της  πολύπαθης  περιοχής  των  Καλαβρύτων, φωνάζοντας  στους  ελευθερωτές  ένα μεγάλο  ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ.

(*) Ο Νίκος Παναγιωτοπουλος, γεννήθηκε στον Πριολιθο  το 1950 και τελείωσε το γυμνάσιο Καλαβρύτων. Αποφοίτησε από τη Σχολή Ευελπίδων το 1974, ως αξιωματικός πεζικού. Παρακολούθησε όλα τα σχολεία του όπλου και τις σχολές Πολέμου και Εθνικής Άμυνας. Υπηρέτησε τα περισσότερα χρόνια σε μονάδες του Έβρου, των νησιών του Αιγαίου και της Μακεδονίας. Αποστρατεύτηκε το 2006 με το βαθμό του Υποστράτηγου. Στη συνέχεια, για τρία χρόνια τοποθετήθηκε Δντης πολιτικής σχεδίασης έκτακτων αναγκών στην Περιφέρεια Αττικής. Είναι παντρεμένος, έχει δύο παιδιά και ζει το χειμώνα στην Αθήνα και το καλοκαίρι στην Κέρκυρα.

Προσθήκη νέου σχολίου

Το περιεχόμενο αυτού του πεδίου παραμένει ιδιωτικό και δε θα εμφανίζεται δημόσια.
  • Επιτρεπόμενες ετικέτες HTML: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Αυτόματες αλλαγές γραμμών και παραγράφων.
  • Οι διευθύνσεις ιστοσελίδων και οι διευθύνσεις email μετετρέπονται σε συνδέσμους αυτόματα.
CAPTCHA
7 + 5 =
Solve this simple math problem and enter the result. E.g. for 1+3, enter 4.